Αννίτα Μιχαηλίδου*: Συνέντευξη στη Μαρία Νταλιάνη στα ΝΕΑ «Ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανθρωπιάς για τους τοξικομανείς»

Σ’ αυτόν τον ξενώνα, που επιχορηγεί ο Δήμος της Φρανκφούρτης, οι χρήστες
μπορούν να μείνουν, να κάνουν χρήση στο ειδικά διαμορφωμένο δωμάτιο με τους
καθρέφτες, και την επομένη να πάνε κανονικά στη δουλειά τους.
Σε άλλες πόλεις, η ύπαρξη κινητών μονάδων για παροχή βοηθείας σε άτομα που
κάνουν υπερβολική χρήση, αλλά και κινητής… κουζίνας στα στέκια τοξικομανών,
και η δημιουργία χώρων «υγειονομικά αποδεκτών» για ενδοφλέβια χρήση αποτελούν καθημερινότητα. Η κινητοποίηση εθελοντών κατοίκων για την εργασία σε κέντρα όπου οι χρήστες μπορούν να πλυθούν, να φάνε, να ανταλλάξουν σύριγγες, ρούχα, ακόμα και να κοιμηθούν αν δεν έχουν πού αλλού να πάνε, τείνει να γίνει συνείδηση. Και η ελεγχόμενη πώληση ηρωίνης σε μακροχρόνια εξαρτημένους χρήστες απασχολεί και άλλους ¬ πέραν των «πρωτοπόρων».
Για τις 33 ευρωπαϊκές πόλεις του Δικτύου ECDP (European Cities on Drug Policy) η ματιά πάνω στο πρόβλημα των ναρκωτικών είναι διαφορετική: λίγο πριν κλείσουν μία δεκαετία ύπαρξης (το Δίκτυο ξεκίνησε με την πρωτοβουλία τεσσάρων δήμων, το 1990, της Φρανκφούρτης, της Ζυρίχης, του Αμβούργου και του Άμστερνταμ) επενδύουν με πίστη (και αποτελέσματα) στην πολιτική τού «Harm Reduction», δηλαδή στην «ελαχιστοποίηση του κινδύνου από τη χρήση», και δεν σταματούν να υπενθυμίζουν πως «είναι λάθος να ταυτίζεται το harm reduction, ως πολιτική, με την απελευθέρωση». Παράλληλα επισημαίνουν πως «θαύματα δεν γίνονται».
Κοινά χαρακτηριστικά των πόλεων που συμμετέχουν: η αυξημένη εγκληματικότητα
που σχετίζεται με τα ναρκωτικά, η δημιουργία χώρων εμπορίας-χρήσης σε
πολυσύχναστα στέκια με αποτέλεσμα τις κακές υγειονομικές συνθήκες σε δημόσιους χώρους, η εύκολη πρόσβαση στην πόλη (λιμάνια, συγκοινωνιακοί κόμβοι), η αύξηση του αριθμού των φορέων του AIDS μεταξύ των χρηστών, η ανεργία, αλλά κυρίως η διαπίστωση πως «η πολιτική καταστολής τόσα χρόνια δεν οδήγησε ούτε στη μείωση του αριθμού των χρηστών, ούτε εμπόδισε την εμφάνιση νέων ουσιών», όπως τονίζει η Ελληνίδα αντιπρόεδρος του ECDP κ. Αννίτα Μιχαηλίδου.
Σε καθεμία από τις χώρες όπου οι δήμοι έχουν αναλάβει την πρωτοβουλία της
συμμετοχής στο Δίκτυο (το οποίο, όπως και κάποιες σουηδικές πόλεις με εντελώς αντίθετη πολιτική, υποστηρίζεται οικονομικά από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα) η «επίσημη» κρατική πολιτική είναι κατασταλτική. Οι αυξημένες αρμοδιότητες και η οικονομική αυτονομία όμως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης επιτρέπει τη χρήση του νομικού «παράθυρου» περί «πιλοτικής λειτουργίας ιατρικών μονάδων». Έτσι σήμερα το πρόγραμμα χορήγησης ηρωίνης, που ξεκίνησε η Ζυρίχη με 300 μακροχρόνια εξαρτημένους για ένα εξάμηνο, παρατάθηκε και επανεγκρίθηκε για 1.000 άτομα.
Παρόμοιο πρόγραμμα εφαρμόζουν η Φρανκφούρτη, το Άρνεμ και το Άμστερνταμ. Η
προσπάθεια γίνεται στην κατεύθυνση της απο-περιθωριοποίησης του χρήστη και της απομάκρυνσής του από τους εμπόρους και τα κέντρα διακίνησης. «Σ’ αυτά τα κέντρα υπάρχει ιατρική παρακολούθηση, και τρόποι ελέγχου, αφού απαγορεύεται η χρήση εκτός. Έχει διαπιστωθεί όμως ότι οι ίδιοι οι χρήστες πληρώνουν για τη δόση τους, και συνεχίζουν τη ζωή τους, χωρίς να βγαίνουν ξανά στον δρόμο με τις γνωστές συνέπειες, κάποιοι μειώνουν τη δόση και ένα πολύ μικρό ποσοστό, είναι αλήθεια, διέκοψαν εντελώς. Στην Ελλάδα έχω την εντύπωση ότι ακόμη είμαστε πολύ μακριά από τέτοιου είδους πρακτικές, αφού κάθε πόλη στο Δίκτυο αναπτύσσει τα προγράμματά της με βάση τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες», επισημαίνει η κ. Μιχαηλίδου.
*αντιπρόεδρος του ECDP
https://www.tanea.gr/1999/11/06/greece/eyrwpaiko-programma-anthrwpias-gia-toys-toksikomaneis/ 6/11/1999

Αννίτα Μιχαηλίδου: «Να βγούμε από το ανάθεμα», με την εφαρμογή του Harm Reduction Policy* Εφημερίδα ΕΠΟΧΗ 13/4/2014
Η Αννίτα, εργαζόμενη στο Δήμο Καλλιθέας εκπροσώπησε την πόλη και το Δήμο στο Δίκτυο ECDP (European Cities on Drug Policy), του οποίου ήταν αντιπρόεδρος και όπου συμμετείχαν 33 ευρωπαϊκές πόλεις. Σε έρευνα των Νέων, το 1999, της δημοσιογράφου Μαρίας Νταλιάνη, η Αννίτα έκανε το εξής σχόλιο:
«Οι αντιλήψεις και οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της τοξικομανίας εξακολουθούν να παραμένουν στο πλαίσιο του αναθέματος. Δεν μας αρέσουν οι άνθρωποι που επέλεξαν να κάνουν χρήση, δεν υπάρχουν, και σαν τέτοιους περίπου τους αντιμετωπίζουμε. Έχει αποδειχτεί ότι η εφαρμογή του Harm Reduction Policy σώζει ζωές, μειώνει την εγκληματικότητα και κοστίζει πολύ λιγότερο από την εφαρμογή μιας κατασταλτικής πολιτικής. Η χώρα μας αρκέστηκε απλώς να επιδείξει μια πρωτοποριακή διάθεση με τη νομοθετική ρύθμιση ενός μέρους της πολιτικής του Harm Reduction, αλλά παράλληλα την περιόρισε σε τόσο στενά πλαίσια, που η επίδρασή της επεκτείνεται στο ελάχιστο των πραγματικών αναγκών της ελληνικής κοινωνίας, αφήνοντας έτσι τον μέσο πολίτη στην άγνοιά του και στον σκοταδισμό της πολιτικής καταστολής.»
*μείωση της βλάβης από τις συνέπειες της χρήσης ναρκωτικών χωρίς να απαιτείται αποχή, αναγνωρίζοντας ότι όσοι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να σταματήσουν μπορούν να κάνουν θετικές αλλαγές για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και τους άλλους.

«Ήγγικεν, τελικά, η ώρα» Για την Αννίτα μας*

Ντάλα μεσημέρι λόγω του ωραρίου των εργαζομένων στο Κοιμητήριο, δεν απέτρεψε την πολυπληθή παρουσία φίλων και συντρόφων.
Πολλά ερωτήματα ταλανίζουν το νου. Τι θα έλεγες άραγε αν άκουγες τους επικήδειους, που όλους εμάς μας συγκίνησαν.
Πάλι θα έκανες τη γνωστή σου χειρονομία, που σήμαινε άσε μας τώρα, πάμε στο παρακάτω. Πολλοί/ες με έπιασαν για να μου πουν δακρυσμένοι ότι δεν ήξεραν τις πτυχές της έντονης πολιτικής και κυρίως της κοινωνικής παρουσίας σου, για τα ναρκωτικά, για τους μετανάστες, για τα δικαιώματα των κρατουμένων, για τα παιδιά της Γάζας, που τα επισκέφτηκες για να τους δώσεις κουράγιο όταν έπεφταν οι βόμβες σαν το χαλάζι. Χαμηλών τόνων στο προφίλ σου σε αντίθεση με τον τσαμπουκά χαρακτήρα σου, στη δουλειά, στην οργάνωση, στις συζητήσεις, στο σπίτι. Κάποια μου είπε ότι όταν ήσουν στην πρώτη κοινοβουλευτική ομάδα του ΚΚΕ Εσωτερικού, σε έβλεπε σαν αγοροκόριτσο.
Πάλευες να νικήσεις, να τα καταφέρεις
Ο τσαμπουκάς σου εκδηλώθηκε και στην αρρώστια σου. Ξεπέρασες τις τραγικές χρονικές προδιαγραφές, όπως πιστοποιούσαν και οι γιατροί. Στα μέσα Μαρτίου μεταφέρθηκες επειγόντως στο νοσοκομείο με προχωρημένη σηψαιμία. Γλίτωσες για δύο ώρες, είπαν οι εξαίρετοι γιατροί, ο καθηγητής Γεωργούλιας και ο ογκολόγος Κατσαούνης. Και σε αυτή τη μάχη νίκησες, μαζί με τους γιατρούς, τόσο που η Άση, τις τελευταίες ώρες, που ζήτησες ροδάκινο και παγωτό είπε «δεν είμαι σίγουρη, η Αννίτα μας συνέχεια μας εκπλήσσει».
Βγαίνοντας από πολύωρο, που ερχόταν πια συχνά, λήθαργο και σωματική καταστολή, παραμονή του φευγιού σου, ρώτησες «παίξαμε με την Κόστα Ρίκα; Τι έγινε;» Τον γιατρό που σε εξέτασε, είπες με ικανοποίηση, αλλά περισσότερο για αυτοντοπάρισμα «γιατρέ, πήρα 3 κιλά». Πράγματι, πήρες κάποια λίγα κιλά προσθέτοντας στα 37 που είχες φτάσει με παραεντερική διατροφή, μέσω φλέβας, φαγητό που παρασκευάζαμε με σύριγγες και όχι με κατσαρόλες και κουτάλες, μετά από εκπαίδευση, στο σπίτι. Κρυφίως ο γιατρός μας είπε ότι είναι θέμα ωρών. Και σ’ αυτό τον διέψευσες, κρατώντας 5 ολόκληρες μέρες.
Σ’ όλη τη μακρά μαχητική πορεία της στην αρρώστια της μόνο 2 φορές λύγισε, και αυτές προσωρινά. Και τις δύο με ερωτηματικό. «Θα τα βγάλω πέρα;» Και σε μια από τις τελευταίες μέρες, κρατώντας μου το χέρι, ψιθύρισες «ήγγικεν η ώρα» με σβησμένο, πια το ερωτηματικό.
Παρ’ όλες τις μαύρες εικόνες, ρωτούσες τι έγινε στην Κεντρική Επιτροπή, ποιοι ψήφισαν έτσι ή αλλιώς. Πως πήγατε στην ΑΝΑΣΑ, θα προχωρήσουν οι «53»;. Έπαιρνες δύναμη και ρωτούσες συντρόφους της οργάνωσης της Καλλιθέας, που τη θεωρούσε το δεύτερο σπίτι της. Μαχόταν, ωσάν να συμμετέχει, στις αντιπαραθέσεις εντός του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ δε χάριζε κάστανα για την όποια ανεπάρκεια ή προσωπικές απόψεις δικών μας στα κανάλια. Χαιρόσουν ιδιαίτερα όταν σου λέγαμε ότι ρώτησε και στέλνει χαιρετίσματα ο τάδε ή ο δείνα.
«Άντε να συγκρουστούμε ξανά στις διαδηλώσεις»
Η απώλεια των μαλλιών προηγήθηκε, της αποσκελέτωσης σου, ωσάν τα παιδιά της Μπιάφρας. Δεν ήθελες όμως να το δείχνεις, ακόμα και στον ανσατζεριτζή. Περιμέναμε να φορέσεις το μαντήλι και να σκεπάσεις τα κοκαλιάρικα μπράτσα σου. Ήθελες να νικήσεις και το έδειχνες αρπάζοντας κομμάτια ζωής, σχεδιάζοντας ταξίδια, διακοπές, εξόδους σε θερινούς κινηματογράφους, εντολές για, κυρίως, κυπριακά φαγητά, που τα υλικά παραμένουν ακόμα στα ράφια.
Την καλύτερη ευχή, όπως είπες, στην έδωσε ο αστυνομικός του α΄ ορόφου, που ζήτησε να σε δει ενθυμούμενος τους έντονους καυγάδες σας. «Άντε να συγκρουστούμε ξανά στις διαδηλώσεις», είπε και γέλασες πρόσχαρα.
Μόνο την τελευταία «Εποχή» δε διάβασες, άστο αργότερα, είπες. Ούτε καν τον «Αλιέα», για να ακούσω την κριτική και τις παρατηρήσεις σου, «μέτριος, καλός, σεξιστικός, αδιάφορος, το παρατράβηξες», έλεγες, αν και συνέβαλες βρίσκοντάς μου τις καταλληλότερες λέξεις ή εντοπίζοντας μου γεγονότα σημαντικά. Τώρα, αν συνεχιστεί, όπως και για άλλα άρθρα μου, θα είναι φτωχός.
Τι να σκεφτόσουν άραγε, ιδίως τις τελευταίες βδομάδες. Ποιες εικόνες, φοβίες, ανασφάλειες για σένα και τους δικούς σου, ιδίως για την Όλγα. Πόσο μέτραγες τις πίκρες, τις προδοσίες, τις ασάφειες, τις υπεκφυγές; Μπα, μάλλον έβλεπες, μέχρι που έφυγες ήρεμα, χωρίς πόνο, γέρνοντας το κεφάλι, την ελπίδα για το αύριο, που πάλευες ότι θα νικήσεις και θα καταφέρεις, να το κάνεις πιο έγχρωμο, πιο έντονο, πιο όμορφο. Τα κατάφερες όμως. Δεν πέρασες απαρατήρητη, δεν έφυγες χωρίς βαθιά σημάδια στο είναι μας.
*από την εφ. «Η ΕΠΟΧΗ» 13 Ιουλίου 2014