Του Μάκη Μπαλαούρα
Υποψήφιου Βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ στην ΗΛΕΙΑ
Είναι σε όλους πλέον κατανοητό ότι τα μέτρα που πάρθηκαν έως σήμερα στα πλαίσια του Μνημονίου είχαν αποκλειστική προτεραιότητα την δημοσιονομική προσαρμογή και την διασφάλιση των δανειστών μας. Έτσι αγνοήθηκε παντελώς η κοινωνική επίπτωση των μέτρων αυτών, τα οποία ήρθαν να προστεθούν σε μία ιδιαίτερα επιβαρυμένη κατάσταση από πλευράς διαστάσεων ανεργίας και φτώχειας στην χώρα και ιδιαίτερα στο Νομό της Ηλείας.
Ο κοινωνικός ιστός φαίνεται ότι έχει διαταραχθεί τόσο στη χώρα, όσο και κυρίως στην περιοχή της Ηλείας, για τους εξής κυρίως λόγους:
1) η ανάπτυξη νέων «κοινωνικών κινδύνων» με την πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση οι οποίοι, σε συνδυασμό με τη μερική αποδυνάμωση του θεσμού της οικογένειας αλλά και την έλλειψη αποτελεσματικού συστήματος κοινωνικής προστασίας, φαίνεται να οδηγούν σε κατάσταση ανασφάλειας νέα στρώματα του πληθυσμού που παραδοσιακά δεν βρίσκονταν στο κάτω μέρος της εισοδηματικής κατανομής (π.χ. νέοι πτυχιούχοι, άνεργοι νέοι αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας).
2) τα ελληνικά νοικοκυριά, διατήρησαν, τα τελευταία χρόνια, μέσω του δανεισμού από το τραπεζικό σύστημα ένα υψηλό επίπεδο κατανάλωσης, που τους επέτρεψε να αποφύγουν καταστάσεις φτώχειας πολύ περισσότερο από ό,τι θα τους το επέτρεπε το εισόδημά τους. Η πρόσφατη όμως κρίση έχει στερήσει πλέον από τα νοικοκυριά την δυνατότητα χρηματοδότησης των αναγκών τους και συνάμα τους έχει οδηγήσει σε αδυναμία εκπλήρωσης των δανειακών τους υποχρεώσεων.
3) ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των πολιτών προς το κράτος και τους θεσμούς έχουν συμβάλει ακόμα περισσότερο στη δοκιμασία της κοινωνικής συνοχής.
Ηλεία: από τους πρώτους νομούς στη φτώχεια
Με βάση τα επίσημα στοιχεία του 2010, το 20% του πληθυσμού της Ελλάδας ή δύο και πλέον εκατομμύρια άτομα βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας. Σε κάθε περίπτωση, οι διαστάσεις της εισοδηματικής φτώχειας στην περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας είναι πολύ μεγαλύτερες και φθάνουν στο 28,2% και στο 33,6% για το Νομό της Ηλείας (Διάγραμμα 1). Με άλλα λόγια το ένα στα τρία νοικοκυριά του νομού Ηλείας χαρακτηρίζεται ως φτωχό με βάση τον επίσημο ορισμό της Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) και της Eurostat. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις πιο έντονες διαστάσεις της ανεργίας και κυρίως της υποαπασχόλησης στο Νομό Ηλείας σε σχέση με την περιφέρεια και το σύνολο της χώρας.
Διάγραμμα 1. Ποσοστά φτώχειας στις διάφορες περιφέρειες της χώρας
ΠΗΓΗ: Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών, ΕΛ.ΣΤΑΤ.
Επιπλέον, τα πιο πρόσφατα επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) που αποτελεί τον πιο συνηθισμένο δείκτη οικονομικής ευρωστίας και ευμάρειας μιας περιοχής, καταγράφουν με τον πιο παραστατικό τρόπο την σημαντική υστέρηση του Νομού Ηλείας έναντι όλων σχεδόν των άλλων νομών και περιφερειών της χώρας (Πίνακας 1). Πράγματι, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του νομού έφθασε τα 11,174 ευρώ το 2009, έναντι 14,332 ευρώ για την περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας και 20,531 ευρώ για το σύνολο της χώρας. Με άλλα λόγια, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του νομού Ηλείας ανήλθε μόλις στο 54,4% του αντίστοιχου μεγέθους του συνόλου της χώρας.
ΠΗΓΗ: Εθνικοί Λογαρισμοί, ΕΛ.ΣΤΑΤ. * Προσωρινά στοιχεία
Η κατάσταση αυτή γίνεται όλο και πιο δυσχερής για την περιοχή στη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης. Οι αλλαγές τα τελευταία χρόνια δεν ήταν προς την κατεύθυνση μείωσης των περιφερειακών ανισοτήτων και της φτώχειας. Πράγματι, η ανεργία έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις, η φορολογία εισοδήματος έγινε λιγότερο προοδευτική, η έμμεση φορολογία αυξήθηκε δραματικά (ΦΠΑ, ειδικοί φόροι κατανάλωσης) αλλά και η φορολογία στα ακίνητα. Όλα αυτά είναι βέβαιο ότι οδήγησαν στο να μειωθεί δυσανάλογα η πραγματική αγοραστική δύναμη των φτωχότερων νοικοκυριών, ενώ οι μεγάλες αυξήσεις τιμών στα τρόφιμα και στα καύσιμα επηρέασαν τους φτωχούς πολύ περισσότερο από τα πιο πλούσια νοικοκυριά.
Αύξηση παιδικής και νεανικής φτώχειας
Ορισμένες ακόμα πρόσφατες εξελίξεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Ειδικότερα, τα τελευταία χρόνια η φτώχεια φαίνεται να μετατοπίζεται από την ομάδα των ηλικιωμένων προς την ομάδα των νεώτερων ζευγαριών με παιδιά αλλά και προς τους νέους εργαζομένους. Επιπλέον, η παιδική φτώχεια φαίνεται να βρίσκεται σε μια διαδικασία διεύρυνσης στην περιοχή, καθώς, με βάση τα επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., το ποσοστό των παιδιών μέχρι 15 ετών που ζουν κάτω από το όριο της σχετικής φτώχειας στην Ηλεία αυξήθηκε κατά 4 εκατοστιαίες μονάδες μετά το 2006 φθάνοντας στο 39,5% το 2010.
Οι προηγούμενες εξελίξεις κατά την γνώμη μου πρέπει να βρεθούν στο επίκεντρο του πολιτικού και κοινωνικού διαλόγου. Ο περιορισμός του κινδύνου της φτώχειας και η μείωση της σχολικής διαρροής θα πρέπει πλέον να αποτελέσουν τις βασικές προτεραιότητες της κοινωνικής πολιτικής για την περιοχή μας, καθώς έχει ήδη δημιουργηθεί ένα εκρηκτικό μείγμα διάρρηξης της κοινωνικής συνοχής.
Η δυναμική ανάπτυξη της περιοχής μέσα από τις δημόσιες επενδύσεις και τα έργα υποδομής αποτελεί την μόνη ελπίδα για την μείωση του αναπτυξιακού χάσματος που την διακρίνει σε σχέση με τις άλλες περιοχές της χώρας.
Από την ΕΠΟΧΗ
